DOM PASYWNY – CO TO JEST?

dom-pasywny-budynek-energooszczedny-skala-energooszczednosci-fotowoltaika

Dom pasywny to taki, który co do idei zużywa bardzo mało energii. Przyjęto, że tą graniczną wartością jest 15 kWh/m2/rok, czyli 1,5 litra oleju opałowego na m2 rocznie. Pojęcie jakim jest dom pasywny, w rzeczywistości pochodzi z Niemiec. W końcu to tam po raz pierwszy zajęto się problematyką aż tak energooszczędnych budynków. Powołano też do życia Instytut Domów Pasywnych w Darmstadt, który zajął się promowaniem tego typu budownictwa.

BUDYNEK ENERGOOSZCZĘDNY – CO TO JEST?

Budynek energooszczędny jest jednak często mylony z domem pasywnym. Ale właśnie budynki energooszczędne są zwykle budowane w Polsce. Są to domy dobrze ocieplone, także dokładnie wykonane. Ściśle mówiąc, potrafią zużywać tylko 30 kWh/m2/rok, czyli 3 litry oleju opałowego na m2 rocznie.

BUDYNEK 5-LITROWY – CO TO JEST?

Dla ułatwienia zaczęto przeliczać zapotrzebowanie budynku na ciepło według ilości zużycia paliwa. W przybliżeniu 1 litr oleju opałowego równa się 10 kWh. Zatem budynek 5-litrowy to taki, który zużywa na ogrzewanie w ciągu całego roku 5 l oleju lub 5 m3 gazu ziemnego na m2 powierzchni (czyli 50 kWh/m2/rok). Obecnie budynki dzieli się na: 7-, 5-, 3-litrowe oraz pasywne (1,5-litrowe).

DOM PASYWNY I BUDYNEK ENERGOOSZCZĘDNY – WENTYLACJA

baner-mistral-pro
baner-gwc-provent-geo

KRYTERIA DOMU PASYWNEGO

  • przede wszystkim bardzo niskie zużycie energii na ogrzewanie. Jak już wspomniano, dom pasywny potrzebuje maksymalnie 1,5 l oleju opałowego na m2 na rok (a więc można go nazywać budynkiem 1,5 litrowym). Czyli mieszkanie o powierzchni 100 m2 można ogrzać 150 l oleju opałowego w ciągu roku. Oprócz tego należy doliczyć koszty przygotowania ciepłej wody użytkowej, czyli ok. 0,7 l oleju na m2 na rok * 100 ml = 70 l.
  • bardzo niskie zużycie wszystkich nośników energii – przykładowo gazu, oleju opałowego, energii elektrycznej, drewna itp.
  • ponadto, możliwość dogrzewania pomieszczeń poprzez wentylację. Przykładowo słońce pokrywa część potrzeb na ogrzewanie pomieszczeń. Budynek jest tak dobrze zaizolowany, że nie potrzeba grzejników, ani ogrzewania podłogowego.
  • szczelność obiektu – ponieważ dom pasywny musi być szczelny na przenikanie powietrza. To dlatego, aby nie było niekontrolowanego napływu zimnego powietrza z zewnątrz oraz zawilgocenia izolacji. W nieszczelnym obiekcie spadałaby w ten sposób skuteczność odzysku ciepła z wentylacji domów pasywnych.

JAK ZBUDOWAĆ DOM PASYWNY?

  • dobra lokalizacja: przykładowo niezacieniona działka, zwrócenie budynku do południa,
  • po drugie, osłonięcie od strony północnej naturalnymi wzniesieniami lub drzewami,
  • bardzo dobra izolacja ścian – czyli np. powyżej 30 cm styropianu lub wełny mineralnej,
  • elementy domu o wysokiej akumulacji ciepła, dzięki temu chwilowy brak słońca (zachmurzenie lub noc) jest nieodczuwalny,
  • bardzo dobre i szczelne okna – czyli szyba potrójna, specjalna rama, szczelnie zamontowana w murze. Specjalny montaż okien w warstwie izolacji cieplnej w celu minimalizacji mostków termicznych,
  • brak mostków termicznych – specjalne rozwiązania dla balkonów, ścian piwnicznych – czyli tzw. „odcinanie” murów od fundamentów,
  • ponadto, wentylacja mechaniczna zapewniająca odzysk ciepła,
  • kolektory słoneczne użyte np. do wstępnego podgrzania ciepłej wody użytkowej,
  • zastosowania dodatkowego źródła ciepła – w celu dogrzewanie do odpowiedniej temperatury (np. kocioł niskiej mocy na gaz lub olej opałowy, pompa ciepła).

Musimy jednak zdawać sobie sprawę, że osiągnięcie niemieckiego standardu w Polsce jest dużo trudniejsze. Polska ma surowszy klimat niż nasi zachodni sąsiedzi, w szczególności ci z południa i zachodu Niemiec. Zatem dom pasywny w Niemczech, do ogrzania którego tam wystarczy tylko 15 kWh/2/rok, w Polsce będzie energii zużywał więcej.

Dodatkowo do obliczeń za naszą zachodnia granicą jako temp. obliczeniową wewnętrzną przyjmuje się 19°C i przyjmuje się obniżenie ogrzewania nocą . Natomiast u nas temp. obliczeniowa wewnątrz pomieszczeń wynosi 20st.C i nie jest obligatoryjne stosowanie zmniejszenia ogrzewania w nocy.

Zatem Polski dom już w fazie obliczeń i projektowania ma większe wymagania niż równorzędny dom niemiecki. Czyli w fazie wykonania będzie droższy bo będzie potrzebował lepszego ocieplenia i sprawniejszych instalacji.

KOSZTY BUDOWY DOMU PASYWNEGO

Według szacunkowych danych w Niemczech koszty budowy domów pasywnych są o 10% wyższe, niż standardowy dom. W Polsce jednak już o 20% wyższe lub więcej.

Generalnie dom pasywny to dom, do budowy którego zużyjemy dużo więcej termoizolacji niż do domu energooszczędnego. Wydamy też sporo pieniędzy na drogie okna i drzwi o współczynniku przenikania ciepła U<=0,8 W/(2K). Ponadto na kosztowną instalację wentylacyjną i kolektory słoneczne. Zapłacimy za to nie tylko pieniędzmi, ale także brakiem kominka, ścianami, które są prawie samą izolacją i nie akumulują chłodu ani ciepła, skromną bryłą budynku. Zaoszczędzimy za to w ten sposób w przyszłości na wydatkach na ogrzewanie. Jednak koszty budowy domu pasywnego w porównaniu z energooszczędnym zwracają się dopiero po kilkudziesięciu latach.

Musimy sobie też uświadomić, że dom pasywny jest tańszy w eksploatacji. Jednak o parametrach jego mikroklimatu nie decyduje „pasywność” tylko wentylacja, eksploatacja i materiały, z których został zbudowany.

DOM PASYWNY – KONSTRUKCJA I MATERIAŁY

Zgodnie z zaleceniami Instytutu Budownictwa Pasywnego (PHI Darmstadt) ściany budynków pasywnych powinny w rzeczywistości charakteryzować się dużą bezwładnością cieplną. To dlatego, że pozwala ona stabilność temperatury wewnątrz budynku.

Natomiast współczynnik przenikania ciepła ścian zewnętrznych nie powinien przekraczać wartości 0,15 W/m2 K. Odpowiada to więc grubości warstwy termoizolacyjnej w granicach 30 cm. Dodatkowo, należy stosować warstwy paroizolacji.

W szczególności ważne w budynkach pasywnych stają się płaszczyzny i linie osadzenia okien i drzwi balkonowych. Ważne, aby drzwi otwierały się na zewnątrz, a nie do środka. Poza prawidłowo wykonaną izolacyjnością termiczną ścian, w szczególności ważne w budynkach pasywnych jest wyeliminowanie mostków termicznych. Proces ten należy rozpocząć już na etapie projektowania domów pasywnych.

Domy pasywne są bardzo wrażliwe również na przewymiarowanie powierzchni okien południowych. Zbyt duża powierzchnia przeszklenia powoduje w efekcie, że budynek pasywny wymaga zwiększonego zapotrzebowania na energię ogrzewania w okresie zimowym. Wymaga także większego zapotrzebowania na chłodzenie w okresie letnim. Z tego powodu nie powinny być stosowane bardzo duże powierzchnie okien południowych o dużej izolacyjności termicznej.

Należy zaznaczyć, że urządzenia techniczne w postaci wentylacji mechanicznej zapewniającej odzysk ciepła powinny być uwzględniane już w założeniach projektowych, we wstępnej fazie projektowania obiektu.

Ważnym czynnikiem w architekturze energooszczędnej jest również kolor i faktura. Powierzchnie jasne, gładkie odbijają światło, wolno się nagrzewają, a także wolno oddają ciepło. Natomiast powierzchnie ciemne, chropowate pochłaniają światło i ciepło, szybko się nagrzewają, ale i szybko oddają ciepło na zewnątrz.

Fakty te należy wziąć pod uwagę projektując barwy i materiał ścian budynku, podłogi, nawierzchnie tarasów, balkonów, a także oranżerii.

DOM PASYWNY – WENTYLACJA

Myśląc o wentylacji mechanicznej ludzie często mają wątpliwości co do konieczności jej stosowania, uważają uważając że stanowi ona zagrożenie bakteriami czy hałasem. Jednak w budynku pasywnym i energooszczędnym system wentylacji mechanicznej jest niezbędny.

W systemie wentylacji w domu pasywnym i energooszczędnym, faktycznie dostarczane jest stale świeże powietrze. Problem z bakteriami pojawia się tylko tam, gdzie stosowane jest tylko powietrze w recyklingu – tak jak w klimatyzacji.

W budynkach pasywnych wykorzystuje się również wymienniki gruntowe (GWC) do ogrzewania powietrza wentylacyjnego. W tę koncepcję doskonale wpisuje się wymiennik gruntowy opracowany w firmie Pro-Vent. Zapewnia on pozyskanie chłodu latem, a także odzysk ciepła zimą. Aby dowiedzieć się więcej, zapraszamy na stronę internetową www.wymiennikgruntowy.pl.

Koniecznym uzupełnieniem wymiennika gruntowego jest system wentylacji mechanicznej. Z tego względu opracowaliśmy specjalne centrale MISTRAL PRO oraz MISTRAL SLIM, które współpracują z wymiennikiem gruntowym GWC PROVENT-GEO.

WERYFIKACJA BUDOWNICTWA PASYWNEGO

Najważniejsze jest aby od początku zaprojektować obiekt jako budynek pasywny. Adaptacje są skomplikowane i zbyt kosztowne, by miało to racjonalne uzasadnienie. Należy wykonać stosowne obliczenia, a następnie projekt bardzo dokładnie zrealizować i zapewnić szczegółowy nadzór na budowie. W dalszym etapie:

  • przeprowadzić test szczelności,
  • sprawdzić mostki metodami termowizyjnymi.
Rodzaj budynkuPorównanie kosztów ogrzewania
StandardowyOszczędnyPasywny
Współczynnik U ścian zewnętrznych [W/m2K]0,2890,2110,104
Współczynnik przenikania ciepła U dla dachu [W/m2Ka]0,2690,2040,137
Wskaźnik sezonowego zapotrzebowania na ciepło E [kWh/m2a]96,137,212,3
Gaz GZ 503023 zł1169 zł385 zł
Olej opałowy5145 zł1990 zł656 zł
Energia elektryczna3939 zł1924 zł502 zł
Drewno opałowe2004 zł755 zł255 zł